كتابخانه رضا رامپور
مصطفي آباد
معروف به رامپور
در گذشته قصبة
كوچكي بود كه
در اواخر قرن‌دوازدهم
هجري با تشكيل
حكومت نوابان
رامپور مركز
فرمانروائي
قسمتي از ايالت
اوده‌گرديد.
در سال 1187 هجري
درپي معاهده‌اي
كه بين نواب
فيض الله خان
و نواب شجاع‌الدّوله
والي منطقه
اوده منعقد
گرديد، نواب
فيض الله خان
شهر رامپور را
مركز فرمانروائي‌خود
قرار داد و قلعه
و مدرسه‌اي
بنام مدرسه
عاليه در اين
شهر بنا نمود
و از علّامه‌عبدالعلي
بحرالعلوم
فرنگي محلّي
فرزند مولانا
نظام الدين
سهالوي براي
مديريت‌مدرسه
دعوت كرد همچنين
ساختماني جهت
حفظ و نگهداري
كتابهاي شخصي
خودكه مجموعة
نفيس از نسخ
خطّي بزبانهاي
گوناگون بود
در نظر گرفت.
گروهي از علمابدعوت
وي به تحقيق
در زمينه هاي
مختلف علوم
اسلامي پرداختند
و كتابهاي زيادي‌تأليف
و تصنيف نمودند
كه از جمله
آنها «فصول فيض
الله خاني» از
حكيم بايزيد
و«فتاوي فيض
الله خاني» از
مولوي يوسف
ميباشد. مجموعة
كتابهائي كه
در زمان‌حكومت
نواب فيض الله
خان تأليف
و تصنيف گرديده
تاكنون در كتابخانه
رضا وجوددارد.
نوابان مسلمان
رامپور چهره
هاي علم دوست
و صاحب فضل
و كمال بودند
وتوجه و عنايت
خاصي نسبت
به علما و دانشمندان
در زمينه هاي
مختلف علوم
اسلامي‌داشتند:
تشكيل حكومت
نوابان رامپور
مقارن با زوال
حكومت تيموريان
در دهلي وتسلّط
بريتانيا بر
سراسر هند بود.
لذا گروه زيادي
از علما، فقها،
ادبا و هنرمندان
درباردهلي
به دربار رامپور
روي آوردند
و مورد محبت
و توجه نوابان
اين منطقه
قرار گرفتند
وشهر رامپور
در قرن سيزدهم
و اوايل قرن
چهاردهم هجري
بصورت يكي
از مراكز مهّم‌علمي
و ادبي اسلامي
هند در آمد. دهها
مدرسه و كتابخانه
توسط علما و
امرا در اين
شهرو اطراف
آن بناگرديد.
در قلعة رامپور
كتابخانه‌اي
عظيم به نام
كتابخانة سلطنتي
براي‌استفادة
علما و دانشمندان
تأسيس شد و عدّه‌اي
از شيفتگان
علم و دانش
به تحقيق وتدريس
در زمينه‌هاي
مختلف علوم
اسلامي پرداختند
و نسخه شناسان
براي جمع آوري‌و
حفظ ميراث
فرهنگ و گنجينه‌هاي
پرارزش اسلامي
كه مورد هجوم
و حملات‌ناجوانمردانه
مزدوران انگليسي
قرار گرفته
بود به سراسر
هند اعزام گرديدند.
در سال 1208 هجري
نواب احمد علي
خان، حكومت
رامپور را بعهده
گرفت.وي توجهي
خاص نسبت به
كتابخانه داشت
و در زمان سلطنت
وي تعداد زيادي
نسخ‌خطّي به
كتابخانه افزوده
شد. سيّد يوسف
علي محوي افغاني،
عالم بزرگ
و اديب كامل‌بعنوان
مدير كتابخانه
بر گزيده شد.
سّيد يوسف تا
آخر عمر مديريت
كتابخانه را
به عهده‌داشت
و ديوان اشعار
وي تاكنون
در اين كتابخانه
موجود است.
در اين ايام
به امر نواب
احمد علي خان
گروهي به سرپرستي
احمد خان متخلص‌به
غفلت كار ترجمة
كتابهاي مقدس
هندوان را آغاز
كردند.
پس از وفات
نواب احمد علي
خان در سال
1256 هجري برادر
زاده‌اش نواب‌محمد
سعيد خان زمام
امور رامپور
را بعهده گرفت.
در زمان حكومت
وي محل مستقلي‌بنام
«توشه خانه»
براي حفظ و
نگهداري كتابها
در نظر گرفته
شد و مهري بر
كتابها با نقش«هست
اين مهر بر كتب
خانه - والي
رامپور فرزانه
(1268)» ثبت گرديد.
در اين ايام
كتابخانه شهرت
جهاني يافت
و مورد توجّه
دولت بريتانيا
قرار گرفت.در
سال 1264 هجري
«ريلي سان» رئيس
مجلس دولت
انگليس در آگره
از كتابخانة‌رامپور
ديدن كرد.
نواب محمد
سعيد خان گروهي
از علما، هنرمندان
و خوشنويسان
مشهور راجهت
همكاري در كتابخانه
از سراسر هند
دعوت نمود و
براي مدتي
غلام رسول
وميرزا محمد
حسن كشميري
كه از خطاطان
و نقاشان معروف
بودند باكتابخانه
همكاري‌داشتند.
در سال 1271 هجري
نواب محمد سعيد
خان دارفاني
را وداع گفت
و حكومت‌رامپور
به نواب يوسف
علي خان رسيد.
در ايام حكومت
وي نهضت‌هاي
ضد استعماري‌عليه
انگليس سراسر
هند را فرا گرفته
بود لذا گروهي
از علما و هنرمندان
به شهر رامپوركه
محل امني بود،
پناه آوردند
و مورد استقبال
نواب رامپور
قرار گرفتند.
با توجه به‌اهميت
كتابخانه و
وجود علما و استفاده
آنان از كتابهاي
مختلف در زمينه
معارف وفرهنگ
اسلامي، شهر
رامپور بصورت
يكي از مراكز
علوم اسلامي
در بحراني ترين‌دوران
تاريخ هند كه
مصادف با سقوط
امپراطوري
بزرگ تيموريان
و قدرت كامل
دولت‌بريتانيا
بر هند بود در
آمد. هر چند مدّت
حكومت نواب
يوسف علي خان
بيش از 9 سال‌نبود
اما در دوران
حكومت وي تحولات
بزرگي در روند
حركت كتابخانه
صورت‌پذيرفت.
در سال 1281 هجري
حكومت رامپور
به نواب كلب
عليخان رسيد.
وي از كودكي‌به
جمع آوري كتاب
علاقه داشت
و در زمان حكومت
وي توجّهي
خاص به كتابخانه‌مبذول
گرديد و تعداد
زيادي نسخ
خطي و چاپي
براي كتابخانه
خريداري شد.
نواب‌كلب عليخان
گروهي را براي
خريد نسخ نادر
به سراسر هند
فرستاد و در سفرهاي
متعددكتابهاي
زيادي براي
كتابخانه خريداري
نمود.
همچنين مولوي
مهدي عليخان
عالم بزرگ
و نسخه شناس
معروف براي
ترتيب وتنظيم
فهرست نسخ
خطي و چاپي
به كتابخانه
دعوت گرديد
و به تقاضاي
وي گروهي ازعلما
و دانشمندان
مأمور بررسي
نسخ نفيس جهت
تصحيح و انتشار
آنها گرديدند.
دراين ايام
به امر نواب
كلب عليخان
فهرست كلّيه
كتابهاي اين
كتابخانه با
قيمت و نحوة‌خريداري
آنها تهيه گرديد
و كتابخانه‌هاي
علما و امرا و
نسخ نفيس از
نقاط مختلف
هندخريداري
و به كتابخانه
منتقل شد. وي
با استخدام
9 نفر خوشنويس
خط نسخ ونستعليق
اقدام به نسخه
برداري از نسخ
نفيس و نادر
كرد و براي حفاظت
از كتابها 8 نفرجلد
ساز و مأمور نگهداري
از كتابخانه
استخدام نمود.
انتخاب مولوي
مهدي عليخان‌بعنوان
مدير كتابخانه
و فعّاليت هاي
وي موجب شهرت
و ترقي بيشتر
اين كتابخانه‌گرديد.
در سال 1304 هجري
نواب مشتاق
عليخان پس
از فوت نواب
كلب عليخان‌بعنوان
والي رامپور
انتخاب گرديد.
امّا بعلّت
ضعف و بيماري
شديد امور حكومت
رابدست يكي
از فرماندهان
خود بنام اعظم
الدين خان
سپرد. اعظم خان
مردي عالم
وصاحب ذوق
بود و توجّهي
خاص نسبت به
امور كتابخانه
داشت. وي براي
امور كتابخانه‌هيئت
مديره‌اي متشكل
از علما و امرا
تشكيل داد و
بودجة مستقلي
براي فعاليت‌هاي‌كتابخانه
در نظر گرفت.
در سال 1308 هجري
به امر ژنرال
اعظم الدين
خان اقدام
به بناي‌ساختمان
جديد كتابخانه
زير نظر مهندس
فرانسوي بنام
"رايت" گرديد.
همچنين اقدام‌به
تهيه فهرست
جديدي براي
كتابخانه شد
و ورود به كتابخانه
براي استفاده
عموم آزادگرديد.
در سال 1309 هجري
كتابخانه با
صرف هزينه
000،40 روپيه به
ساختمان‌جديد
انتقال يافت.
در سال 1314 هجري
نواب حامد عليخان
زمام امور رامپور
رابدست گرفت
و به نشر كتب
و آثار شيعه
پرداخت و نسخ
بسيار زيادي
از ايران خريداري‌كرد.
وي حكيم اجمل
خان را بعنوان
مدير كتابخانه
انتخاب كرد.
حكيم مسيح
الملك‌اجمل
خان فردي وارسته،
مدير و مدبّر
و از چهره‌هاي
علمي عصر خود
بود و خاندان‌وي
از ابتداي تشكيل
حكومت رامپور
با حكّام آن
رابطه اي نزديك
داشتند. حكيم
اجمل‌خان علوم
اسلامي را در
اين شهر در محضر
علماي بزرگ
چون مولانا
محمد طيب مكّي‌رامپوري
و حكيم عبد الرشيد
خان فراگرفت.
وي صدها نسخه
خطي و چاپي
در زمينه‌هاي
مختلف طب را
از گوشه و كنار
هند جمع آوري
كرد و گنجينه
اي نفيس از
كتابهاي‌طبي
فراهم آورد
بطوري كه امروزه
كتابخانه رامپور
يكي از منابع
غني در زمينه
طب‌اسلامي
است، همچنين
اقدام به تصحيح
و تدوين و تأليف
كتابهاي ادبي
و اسلامي نمودو
كار تأليف لغتنامه
«اميراللغات»
كه مدتي متوقف
مانده بود دوباره
آغاز شد و علامه
عبدالمجيد خان
مسؤل ترتيب
و تنظيم آن
گرديد و اساتيدي
چون احمد علي
شوق قدوائي‌و
شادان بلگرامي
در تأليف و تدوين
اين لغتنامه
همت گماشتند.
بدينگونه كار
لغت نامه‌اي
كه در سال 1225
هجري شروع
شده بود در سال
1314 هجري به نام
«لغتنامة‌حامديه»
در 30 جلد به پايان
رسيد. همچنين
زير نظر حكيم
اجمل خان كار
فهرست‌نويسي
به سبك جديد
در سال 1314 هجري
آغاز شد و حافظ
احمد علي خان
مسؤل‌ترتيب
و تنظيم فهرست
كتابخانه گرديد
و در سال 1320 هجري
فهرست كتابهاي
عربي‌در 719 صفحه
در قطع بزرگ
بچاپ رسيد.
در مقدمة اين
فهرست حكيم
اجمل خان اين
كتابخانه را
يكي از غني
ترين‌كتابخانه
سراسر هند دانسته
و اشاره نموده
است كه مجموعه‌اي
عظيم از معارف
و هنراسلامي
دراين كتابخانه
وجود دارد كه
بطور كامل محتويات
آنها معرفي
نگرديده وبسياري
از مجموعه ها
در ضمن يك نام
آمده است. كلّيه
كتابهاي خطي
و چاپي كه‌تازمان
ايشان در كتابخانه
وجود داشته
در حدود 12451 جلد
بشرح زير بوده
است.
1- عربي
5994 جلد
6- پشتو 37 جلد
2- فارسي
3304 جلد
7- هندي 16 جلد
3- اردو
2392 جلد
8- ناگري 16 جلد
4- انگليسي
1453 جلد
9- سانسكريت
3 جلد
5- تركي
46 جلد
10- پنجابي 1 جلد
از مجموعه
كتب فوق 347 نسخه
خطي بزبان
عربي و 523 نسخه
به زبان فارسي‌از
نظر نوع خط،
تذهيب و قدمت
شناسائي گرديده
بود.
در سال 1346 هجري
جلد دوم و سوم
فهرست نسخ
عربي اين كتابخانه
به كوشش‌حافظ
احمد علي خان
قدوائي شوق،
چاپ و انتشار
يافت و در همين
سال حكيم اجمل‌خان
در سن 64 سالگي
دارفاري را
وداع گفت و
حافظ احمد علي
خان مديريت‌كتابخانه
را بعهده گرفت.
پس از فوت حامد
عليخان، در
سال 1348 هجري
نواب رضاعليخان
بر مسند رياست
رامپور نشست.
وي علامه نجم
الغني خان
رامپوري مؤلف«تاريخ
اوده» و «اخبار
الصناديد» را
به عنوان مدير
كتابخانه برگزيد.
نجم الغني
خان پس‌از 6 سال
خدمت در كتابخانه
در گذشت و آقاي
جي - اف - چيپ
مان - مدير سابق‌كتابخانه
سلطنتي كلكته
و مسؤل هيئت
فهرست نويسي
كتابخانه خدا
بخش در شهر پتنابه
عنوان مدير
كتابخانه انتخاب
گرديد. همچنين
علامه امتياز
عليخان عرشي
محقق‌بزرگ
و صاحب تأليفات
علمي دراين
كتابخانه مشغول
بكار شد.
امتياز
عليخان عرشي
امتياز عليخان
در روز پنج شنبه
29 رمضان المبارك
سال 1322 هجري
در شهررامپور
تولد يافت،
مختار عليخان
فرزند اكبر عليخان
پدر عرشي از
اولاد رحم باز
خان‌رئيس قبيله
حاجي خيل از
قسمت جنوب
افغانستان
بود. مشرف خان
اوّلين كسي
بود كه‌از اين
قبيله در نيمه
دوم قرن هيجدهم
ميلادي به
هندوستان مهاجرت
كرد و باكمك‌بعضي
از همراهان
خود بر قسمتي
از منطقه رامپور
تسلّط يافت
و فرزندان وي
در اين‌منطقه
بصورت امراي
محلّي زندگي
ميكردند. پدر
بزرگ عرشي
شغل سپاهيگري
رارهاكرد و راه
علم و ادب را
برگزيد. زبانهاي
عربي و فارسي
را آموخت و باعلوم
ديني‌آشنا گشت.
غلام قادر خان
پدر بزرگ مادري
عرشي نيز در
زبان فارسي
تبحّر داشت
و ازخانواده
احمد شاه بريلوي
بود. عرشي در
خانواده علم
و شجاعت چشم
بدنيا گشود. درپنج
سالگي به مكتب
نشست و باقواعد
و دستور زبانهاي
عربي و فارسي
آشنا گرديد. درسن
سيزده سالگي
كتابهاي گلستان،
بوستان، يوسف
و زليخا و سكندر
نامه را مطالعه
كردو در محضر
مولانا عبدالرشيد
خان زبان عربي
را فزا گرفت
و علم طب را
از حكيم‌مشهور
عبدالحميد خان
آموخت و براي
مدتي شاگرد
مدرسة مطلع
العلوم رامپور
بود.در سال 1341
هجري از دانشگاه
پنجاب موفق
به دريافت
مدرك مولوي
و عالم گرديد
وبراي ادامة
تحصيل به دانشكده
علوم شرقي
(اورينتل كالج)
در لاهور وارد
شد و پس ازدريافت
مدرك مولوي
و فاضل در سال
1342 هجري از دانشگاه
پنجاب به دريافت‌مدرك
منشي فاضل
مفتخر گرديد.
عرشي پس از
استفاده از
محضر علماي
بزرگ و نيل
به‌مدارج علمي
به وطن خود
رامپور باز گشت.
وي در ضمن فراگيري
علوم اسلامي
زبان‌انگليسي
را فراگرفت
و ذوق شعر داشت
و در شعر تاج
تخلص مي‌ورزيد.
وي پس از بازگشت
به شهر رامپور
بنا به دعوت
مدرسه علوم
ديني ندوة
العلماء بعنوان
نماينده اين‌مدرسه
در سراسر هند
بر گزيده شد
و پس از 4 ماه
از كار خود استعفا
داد و با بعضي
ازدوستانش
به تجارت پرداخت.
در ايامي كه
مشغول به تجارت
بود بعضي از
كتابهاي‌درسي
عربي دانشگاه
پنجاب لاهور
را بزبان اردو
ترجمه نمود
و به تأليف
و تصحيح‌متون
علمي اشتغال
داشت.
مولانا امتياز
علي خان در
سال 1353 هجري
در كتابخانه
سلطنتي مشغول
بكارگرديد. ورود
امتياز عليخان
عرشي روح تازه
اي به كتابخانه
بخشيد و باكوشش
و همت‌وي و عنايت
نواب رامپور
بر تعداد نسخ
كتابخانه افزوده
شد. دهها نسخة
نفيس و نادرطي
مقالات مختلف
در مجلات معتبر
آن دوره معرفي
گرديد و در اثر
آن نظر محققان
ودانش پژوهان
به كتابخانه
بيشتر معطوف
شد. مجموع كتابهاي
كتابخانه تا
سال 1307هجري
ده هزار نسخه
و در سال 1341 هجري
نوزده هزار
و بيست و پنج
و پس از آن تاسال
1353 هجري تغييري
در تعداد كتابهاي
خصوصاً نسخ
خطي نگرديد
بود از سال1353
هجري بامديريت
و تلاش امتياز
عليخان تعداد
كتابها در زمينه
هاي مختلف
علوم‌اسلامي
افزايش يافت.
در سال 1366 هجري
تعداد نسخه‌هاي
خطي به 10619 نسخه‌رسيد
و تعداد چهار
هزار نسخه چاپي
به كتابها افزوده
شد. در همين ايام
اميرالدين
خان‌والي لوهارو
كتابخانه شخصي
خود را به نواب
رضا عليخان
هديّه نمود
و كتابخانه«لوهارو»
به كتابخانه
رامپور منتقل
گرديد. همچنين
كتابخانة ديگري
واقع در «باغ‌پيليس»
به كتابخانه
سلطنتي منتقل
گرديد و مرحوم
بدرالدين علوي
كتابخانة شخصي‌خود
را كه مجموعه
اي نفيس و ارزشمند
بود، وقف كتابخانه
رامپور كرد. با
افزوده شدن‌تعداد
كتابها قفسه
هاي كتابخانه
تعويض و نسخ
خطي و چاپي
كه تا آن زمان
در يكجانگهداري
مي‌شد، تقسيم
گرديد و براي
نسخ خطي محل
ديگري در نظر
گرفته شد. تعدادزيادي
از كتابهاي
چاپي انگليسي
به كتابخانه‌هاي
عمومي «صولت»
و «رضاانتر كالج»
و«مدرسه عاليه
رامپور» انتقال
يافت. همچنين
تعداد زيادي
از كتابهاي
چاپي انگليسي
به‌كتابخانه‌هاي
لكهنو هديه
شد.
از جمله كارهاي
مهم و اساسي
ديگر در زمان
رياست نواب
رضا عليخان
ايجادمركز بزرگ
انتشاراتي
در شهر رامپور
بود. هدف از تأسيس
اين مركز، نشر
آثار محققان
ونسخ خطي ارزشمند
بود و در مدت
چند سال 125 عنوان
از نوادر نسخ
خطي كتابخانه‌با
تصحيح و تعليق
به چاپ رسيد،
از جملة آنها
نسخة منحصر
به فرد تفسير
امام سفيان‌ثوري
بود كه توسط
استاد امتياز
عليخان، ترتيب
و تصحيح شد و
با حواشي مفيد
وسودمند ايشان
به چاپ رسيد.
در سال 1366 هجري
بااستقلال
هند اكثر حكومتهاي
محلي كه به
طور مستقل و
يازير نظر دولت
انگليس اداره
مي‌شدند قدرت
خود را از دست
دادند و به حكومت‌جمهوري
هند پيوستند
و رياست رامپور
نيز در سال 1368
هجري ضميمة
حكومت‌جمهوري
هند شد.
در سال 1371 هجري
نواب رضا عليخان
كتابخانه را
وقف كرد و توليت
آن را به‌دولت
هند واگذار نمود
و دولت هند به
پاس خدمات
وي، كتابخانه
را به اسم وي«كتابخانة
رضا رامپور» نامگذاري
كرد و براي حفاظت
و نگهداري كتابخانه
در وقفنامه‌هيئت
مديره‌اي متشكل
از يكي از فرزندان
نوابان رامپور
و 13 نفر ديگر كه
زير نظر دولت‌هند
انتخاب مي‌شوند،
در نظر گرفته
شد. در سالهاي
نخست كليّة
مخارج كتابخانه
رادولت مركزي
در دهلي پرداخت
مي‌كرد. پس از
چند سال نظارت
و تصدي اموركتابخانه
به استاندار
ايالت اترپرادش
واگذار شد و در
اين مدت سه
جلد از فهرست‌مخطوطات
عربي و يك جلد
فهرست مخطوطات
اردو به زبان
انگليسي تنظيم
و ازطرف كتابخانه
انتشار يافت.
در سال 1376 هجري
كليّة كتابها
به ساختمان
جديدي به‌نام
(حامد منزل) كه
در زمان رياست
نوايان قصر
پذيرايي مهمانان
بود منتقل شد
و ازطرف حكومت
هند ساختمان
«رنگ محل» نيز
براي امور كتابخانه
در نظر گرفته
شد.
نواب مرتضي
عليخان در سال
1386 هجري دارفاني
را وداع گفت
و نواب‌مرتضي
عليخان از طرف
دولت به عنوان
رئيس كتابخانه
تعيين شد، مرتضي
عليخان‌توجّه
خاصّي نسبت
به كتابخانة
داشت و خود عالمي
فاضل بود و مدّتي
بعنوان وزيرآموزش
و پرورش رامپور
مشغول به خدمت
بود. در سال 1395
هجري طبق تصويب‌پارلمان
هند امور كتابخانه
بطور كامل به
دولت مركزي
واگذار شد. در
سال 1402 هجري‌نواب
مرتضي عليخان
دارفاني را
وداع گفت و
سيد ذوالفقار
عليخان فرزند
نواب رضاعليخان
از طرف دولت
هند بعنوان
«عضو هيئت رئيسه»
كتابخانه انتخاب
گرديد.
در سال 1403 هجري
بخاطر اختلافات
و سوء ظنّي كه
در بين بعضي
از اعضاءكتابخانه
بوجود آمد، كتابخانه
از طرف دولت
مهر و موم و مدّت
9 سال بخش‌مخطوطات
تعطيل گرديد.
در سال 1404 هجري
هيأتي ويژه
از طرف دولت
هند به‌رياست
"هيم راج سود"،
براي بررسي
اوضاع كتابخانه
به رامپور اعزام
شد. در سال1405 هجري
هيأتي متشكل
از 14 نفر به رياست
استاندار ايالت
اتراپرادش
(يوپي)امور كتابخانه
را بعهده گرفتند.
و در سالها اخير
هيئت مديره
اي متشكل از
دكترنثاراحمد
فاروقي و دكتر
اظهر دهلوي
و خانم حامده
حبيب الله به
مديريّت دكتروقارالحسن
صديقي امور
كتابخانه را
بعهده دارند.
باتوجّه به
اهميت اين
كتابخانه ووجود
نسخه‌هاي نفيس
و پرارزش اين
گنجينه بياد
مانده از دوران
پرشكوه حكومت‌هاي‌اسلامي
در هند، و معرفي
آن به جهان
علم و دانش
و بهره برداري
علما، دانشمندان
ومحققين از
اين ذخيرة
پرارزش و تأكيد
ولي امر مسلمين
حضرت آيت‌الله
العظمي‌خامنه‌اي
بر حفظ و اشاعه
ميراث فرهنگ
اسلامي در سراسر
جهان ما را برآن
داشت كه‌در
صدد تهيه فهرست
نسخ خطّي كتابخانه‌هاي
هند باشيم و
تاكنون فهرست
تعدادي ازكتابخانه‌ها،
چون فهرست
نسخ خطي عربي
و فارسي ندوة
العلماء در لكهنؤ
(2 جلد)،فهرست
نسخ خطي كتابخانه
راجه محمودآباد
و فهرست نسخه
هاي خطي كتابخانه‌بهوپال
تهيه و انتشار
يافته است،
امّا موانعي
كه بعلّت اختلافات
در بين بعضي
ازكارگزاران
كتابخانة رامپور
وجود داشت موجب
مهر و موم شدن
قفسه‌هاي نسخ
خطي‌براي چند
سال گرديده
بود. تا اينكه
اخيراً دوست
ارجمند جناب
آقاي اكبر علي
عرشي‌زاده
فرزند محقّق
فرزانه امتياز
عليخان عرشي
فهرست نسخ
خطي فارسي
اين كتابخانه‌را
در اختيار بنده
گذاشتند اين
فهرست شامل
سه مجلّد، جلد
اوّل و دوّم
فهرست نسخه‌هاي
خطي فارسي
و جلد سوّم فهرست
نسخه‌هاي فارسي
"شعبة خاص"
ميباشد.فهرست
"شعبة خاص"
مجموعه‌ي كتابهائي
است كه توسط
علماي شيعه
تأليف، تصنيف‌و
يا شرح گرديده
است. اين فهرست
هر چند بصورت
خلاصه تهيه
گرديده امّا
با توجه به‌دقت
نظر و تبحّر مرحوم
امتياز عليخان
عرشي راهنماي
مناسبي براي
اساتيد و محققان‌خواهد
بود. در اين فهرست
علاوه بر نام
كتاب، اسم
مؤلف يا شارح
و مترجم بطور
دقيق‌ذكر گرديده
و به تعداد اوراق
و كاتب و سال
كتابت و محل
آن اشاره شده
است و چون‌دسترسي
مجدد به مجموعه
كتابهاي خطي
اين كتابخانه
مشكل بود لذا
براي آگاهي‌دانشمندان
و محققين به
آنچه مرحوم
امتياز علي
خان عرشي ذكر
كرده‌اند بسنده
كرديم.و اميدواريم
كه بتوانيم
در آينده فهرست
تفضيلي اين
گنجينه پرارزش
را تهيه و در
اختياراهل
فضل و دانش
قرار دهيم.
